Plasenta (Eş – Son) ve Amniyon Sıvısı (Su Kesesi)
Plasenta ve amniyon sıvısı gebelikte bir bebeğin yardımcısı ve koruyucusu olan ve onun geliştirdiği bir ortamdır. Plasenta anne ve bebek dolaşımını birbirinden ayırıp, gerekli maddelerin bebeğe, bebeğin atıklarının anneye geçmesini sağlar. Amniyon sıvısı genellikle bebeğin idrarıyla oluşur ve bebeğin hareketlerini kolaylaştıran,
dış etkilerden koruyan bir ortam sağlar.
Besin maddelerini anneden alabilmek için, embriyo hücrelerinin bir kısmı plasentayı oluşturur. Plasenta anneyle bebek arasındaki besin, oksijen ve diğer maddelerin alışverişini sağlayan yapıdır. Plasenta anne ve cenine ait iki dolaşım sistemini kusursuzca ayırır. Gazlar, besin maddeleri ve atıklar anne ve ceninin kanları arasında değiş tokuş edilir. Plasenta yeni hücre gruplarının yani dokuların oluşması için gerekli olan besinleri ve oksijeni seçerek bebeğe taşırken, atık maddeleri ayırarak annenin vücuduna gönderir. Gebelik için gerekli hormonları salgılar.
Embriyo annenin dokularıyla çok yakın bir bağlantı içindedir. Plasenta, annenin kanında bulunan savunma hücrelerinin embriyonun tarafına geçmesini engelleyen özel bir tasarıma sahiptir. Annenin kanından alınan oksijen, besin maddeleri ve mineraller bu ince aralıklardan geçerek embriyoya ulaşır. Ama annenin savunma hücreleri daha büyük oldukları için bu aralıklardan geçmeyi başaramazlar.
Plasenta anne ile bebek arasında alışverişi düzenleyen, ömrü gebelik ile sınırlı ve gebelikte görüntüsü, yerleşimi, boyutları anne ve bebek için çok önemli olan bir organdır. Gebeliğin başlangıcında embriyo, plasentayı oluşturarak anne rahmindeki yuvalanma yerine yerleşir ve burada gelişmesine devam eder.
Rahmin içi, cenini koruyan amniyon sıvısı ile kaplıdır. Bu sıvı sayesinde bebek anne karnında gelişebilir ve hareket edebilir.
Amniyon Sıvısı ilerleyen gebelikle birlikte bebeğin idrarıyla oluşur. Bebeğin anne karnında su içmesi ve işemesi amniyon sıvısının dengesini sağlar. Bazı durumlarda bebek yetersiz işediği için az olabildiği gibi, su içmesini etkileyen durumlarda da bu sıvı fazla olabilir. Bebeğin sularının erken gelmesi (Erken Membran Rüptürü), bebekte oksijen kısıtlılığı (Fetal Hipoksi) suyun azalmasını sağlar. Bebekte görülen bazı böbrek hastalıklarının sonucunda amniyon kesesinde sıvı bulunmaz.
Plasentaya Bağlı Sorunlar
Plasenta previa: Plasentanın doğum kanalında yerleşmesi. Bu durumda normal doğum engellenebilir. Kanama nedenidir. Farklı tiplerde izlenir.
Plasenta Accreta, Increta, Percreta: Plasentanın sezaryen veya myom operasyonlarından, kürtajlardan sonra oluşabilen nedbe dokusunda yerleşmesi. Rahimdeki plasenta koruyucu tabakanın yetersizliğinde oluşur. Plasenta rahimde rüptür (yırtılma) oluşturarak çevre dokulara yayılabilir. 2500 doğumda bir görünür. Erken tanısı çok önemlidir.
Ablasyo Plasenta: Plasenta Arkası Kanama Doğumdan önce plasentanın implantasyon alanından ayrılması.1:200–290 doğumda görülür. %20–35 olguda belirti vermeyebilir. Anne ve bebek açısından ciddi risk oluşturur.
Plasenta yapı bozuklukları: Plasentanın kireçlenmeleri (kalsifikasyon), göllenmeler, tümörler.
Amniyon
Amniyotik sıvı, fetüsün gelişimi için gerekli olan koruyucu düşük dirençli ortamı sağlar.
Görevleri: Fetüs’ü anne karnına gelebilecek travmalardan korur. Umbilikal kordun (göbek kordonu) fetüs ve uterus arasında sıkışmasını önler. Enfeksiyonlara karşı koruyucudur. Fetal akciğer, kas iskelet sistemi ve gastrointestinal sistemin gelişimi için bazı büyüme faktörlerini bulundurur. Toplam amniyon sıvısı gebeliğin 12. Haftasında yaklaşık 50 ml, 16. Haftada 250 ml, 20. Haftada 400 ml, 32. Haftada 800ml, doğuma yakın dönemde ise 400 ml kadardır. Ultrasonda amniyon sıvısının miktarı Amniyotik Sıvı İndeksi ölçümü ile veya uzman gözüyle yaklaşık olarak değerlendirilir.
Amniyotik Sıvı İndeksi– AFI
Ultrasonografik olarak dört kadranda bulunan dikey cepler ölçülür ve toplanır.
0-50mm, oligohidramniyos
51–250 mm, normal
>250 mm, polihidramniyos
Amniyotik sıvı indeksi 50 mm’ den az olanlara oligohidramniyos denir.
Bebekte idrar oluşumunu engeleyen anomaliler
Amniyon sıvısının zarının delinmesi, açılması
Amniyosentez
Nadir olarak anneye veya plasentaya bağlı faktörler oligohidramniyosa neden olur.
Gebeliklerin %0,5–8 ‘inde görülür.
Polihidramniyos
Bebeğin amniyon sıvısının fazla olması: Tanı Ultrason ile konulur. Amniyon sıvısının gözlenmesiyle veya ölçümüyle Amniyotik Sıvı İndeksi (AFI) belirlenir. Amniyotik sıvı indeksinin 250 mm’ den fazla olmasına polihidramniyos denir. Bu durumda gebenin karnında gerginlik, şişkinlik gelişir, Preeklampsi (gebelik zehirlenmesi)erken membran rüptürü (Su – Amniyon kesesinin erken açılması) erken doğum, ablasyo plasenta daha sık gelişir.
Amniyotik Bant: Bazı gebeliklerde ultrasonda amniyon sıvısında görülen bant şeklinde oluşumlardır. Önceden geçirilmiş operasyon, kürtaj ve enfeksiyonlara bağlı olabilir. Nadiren gebelikte sorunlara neden olur. Çoğunlukla gebeliğin ilerleyen haftalarında kaybolabilir. Amniyotik Bant Sendromu bebeğin gelişimi sırasında bu tür bantlar ile bebekte yapısal sorunların birlikte olmasıdır.
